Jongens en mannen.

Samen met mem de verjaardagstaart ophalen. Negen jaar wordt hij en er is een prachtige taart besteld. De bakkersvrouw zet de taart op de hoge toonbank, mem haalt het deksel er even af. Eigenlijk kan hij zijn evenbeeld niet zien, maar dat zegt hij niet, hij is immers al groot. De andere mensen in de winkel zien wel een kleurrijke taart. Er staat een schat van een jongen op, met blonde haren en blauwe ogen. De slagroom lijkt wel een sierlijke lijst om een mooi schilderij. De jongen is een beetje beduusd van zoveel aandacht voor zijn foto op de taart en nu weet ook iedereen dat hij jarig is. Zo puur, niet kinderachtig want dat ben je als kind nooit, de jongen van negen jaar is nog puur. Mem heeft ook heel veel bolletjes besteld, hij moet voor haar een tas uit de auto halen. Dat kan hij wel!

Hij weet niets van geopolitiek, van spelletjes van grote mannen die denken de macht in de wereld in handen te hebben. Hij weet niet van muren bouwen om landen heen, van mensen uit sluiten en verdeeldheid tussen de mensen brengen. En als hij wil kan hij op elk vliegtuig stappen, geweigerd wordt deze knul niet. Hij hoeft ook niet “normaal” te doen want hij is gewoon zichzelf. Hij hoeft ook geen onhandige knuffels uit te delen. Dit is wat we zagen van mannen op televisie. Misschien moet hij op het speelterrein wel voor zichzelf opkomen, of moet hij in de klas tegen andere jongens opboksen, ik weet het niet. Iedere jongen heeft voorbeelden nodig, ik hoop dat er een lieve heit is en omkes en buurmannen die goede voorbeelden zijn. De mannen die zelf vinden de groten der aarde te zijn, zijn vaak niet de beste voorbeelden.

Zijn verhaal.

Zijn ogen waren prachtig, zijn woorden een beetje warrig. Ik snapte niet altijd wat hij bedoelde. Hij liep een beetje mank, de stok was niet overbodig. Het brilletje paste niet meer, het lang geleden gekochte montuur is niet meer in de mode. Ook de glazen in de bril leken niet meer toereikend. De gouden ketting paste niet bij de man, maar wat maakt het uit. Hij wilde uitleggen, vertellen, zijn geleefde wijsheid overbrengen. Talenten heeft hij gehad, maar het vertellen van zijn verhaal blijkt lastig. Hij heeft het over tien onderwerpen tegelijk, de helft van de zinnen hoor ik niet, we zitten midden in een grote ruimte met veel mensen. Zijn ogen roepen, er zit wijsheid in. Maar ook iets dwingends, hij wil vertellen. Ik hoor halve zinnen en luister.

Hij vraagt me waarom mensen zo snel gaan scheiden, waarom het niet goed gaat met de wereld en of ik weet wat er met de aarde aan de hand is. Hij praat door, zonder een antwoord van mij te verwachten. Opeens roept hij het antwoord op alles, ik schrik er van. Hij zegt; het gaat om verbinding. We zijn niet met elkaar verbonden, het is een ieder voor zich. We weten niet wat we zoeken in de ander, er is geen samen. Ook niet de verbinding met de rest van wereld, we snappen niet dat we allemaal mensen zijn, die het hier op aarde moeten redden met elkaar. We richten ons op de verschillen, we zoeken niet naar wat ons verbindt. De mens is gemaakt voor verbinding.

Hij probeert mij met zijn ogen te bereiken. Hij begrijpt dat de waterval van zijn woorden te warrig is. Zijn wijsheid wil hij delen. Nogmaals zegt hij; het gaat om de verbinding. Hij oordeelt niet, maar zijn ogen zeggen; begrijp het dan toch. Ik kijk naar zijn oude wandelstok, het ouderwetse montuur en de gouden ketting. De oude ogen spiegelen zijn wijsheid. Hij hoeft niet te vertellen, dat doen zijn ogen wel.

De zijlijn.

Eigenlijk zou iedereen een eindejaarsconference moeten houden, het jaar op 31 december tegen het licht houden. Natuurlijk kan dat niet, maar Claudia de Breij deed het wel. Het leverde ons een mooie oudejaarsavond op en het leverde haar zelf ook iets op. Ze nam namelijk een jaar de tijd om het leven te bekijken, om voor en tegens af te wegen. Ze bedacht welke woorden je wel of niet kunt gebruiken. Ze twitterde geen oneliners en ze liet haar mening ook niet in talkshows horen. Ze bekeek alles vanaf de zijlijn, de helikopterview. Er kwam ruimte voor integriteit, voor nadenken en voor respect.

Een column schrijven komt een beetje in de buurt, je signaleert, je denkt, je kiest woorden en hoopt dan het een beetje goed zal landen. Meer mensen zouden dat moeten doen. Niet allemaal een column schrijven natuurlijk, want dan is het ook zo vol in de krant, maar bekijken vanaf de zijlijn.

Hele volksstammen, ik bedoel daar veel mensen mee, zitten tegen een burn-out aan of vinden het leven een strijd. En dat is het ook wel, maar het scheelt al als je niet elke dag een mening over alles hoeft te hebben. Het scheelt al, als je na een paar dagen kunt bedenken dat je je druk maakte over iets wat al is opgelost. Het scheelt al, als je op de zijlijn staat van een wereld die toch gewoon door draait. Doet me denken aan; wel in de wereld maar niet van de wereld, begaan maar niet verloren. Je leeft in deze wereld dus je ziet en ervaart je doet wel degelijk mee, maar je wordt er niet door weggevaagd. Bedenk zelf maar hoe diep je wilt denken. Want deel twee zou zomaar kunnen zijn; zo binnen zo buiten. Over wat er buiten in de wereld gebeurt en wat dat doet met wat er in jou gebeurt.

Over een lamp.

Hij ging precies op de plek staan, waar ik de winkel binnen wilde gaan. Het hagelde, echte dikke hagelstenen. Het kleine stukje van de auto naar de lampenwinkel was in de hagelbui een heel eind. Ik had geen pet of muts op en met m’n sjaal probeerde ik mijn hoofd en haar nog wat droog te houden. Dat lukte natuurlijk niet, de wind was slimmer dan mijn sjaal. De deur van de lampenwinkel was mijn bestemming, binnen zou ik geen last meer hebben van de dikke hagelstenen. Op exact het moment dat ik bij de deur aankwam, ging de man onder de kleine luifel staan voor wat beschutting. Hij begreep direct dat ik naar binnen wilde. We lachten want een hagelbui levert dus ook leuke momenten op. Hij hoefde geen lamp en kon dan ook niet naar binnen.

De winkel stond vol met lampen, maar een lamp begint pas te leven als je er een lampje in doet. Een peertje. Lamp en lamp noemen we hetzelfde, terwijl de één de buitenkant is en de andere voor het licht zorgt. Wij mensen hebben twee benamingen, de buitenkant en de binnenkant. De binnenkant die we ook wel ziel noemen, of hart of persoonlijkheid. Maar net als bij de lampen moet het daar vanbinnen wel branden.

Het gaat in de wereld veel om de buitenkanten, maar binnenkanten zijn belangrijker, als we die hard laten branden wordt er veel zichtbaar. Net als bij een lamp, dan gaat het gloeien en is er licht. De man voor de winkeldeur lachte zijn warme lach. Mooie binnenkant. Ik heb een nieuwe lamp maar dat doet er niet toe.

Rituelen.

Misschien komt het omdat ik al wat jaren rond loop of omdat het simpelweg opvalt, maar wat zijn rituelen toch goed! Zeker op de grens van het oude naar het nieuwe jaar. Het klinkt zo vertrouwd dat er ergens jonge jongens zijn die met carbid schieten. In een mistige buitenwereld horen er op oudejaarsdag wel degelijk de geluiden van de knallen bij.

Ook wij hebben wat vuurwerk. Altijd bij dezelfde winkel op dezelfde oudejaarsmiddag voor een paar tientjes wat knalspul halen. Want dan moet je om twaalf uur naar buiten, even ervaren dat de hele wereld beseft dat we het nieuwe jaar instappen.

Dit jaar voor het eerst oliebollen bakken, zonder nauwelijks enig voorbeeld werden er vakkundig heerlijke bollen gebrouwen. Het is nogal een kunst. Dat er uit een schuur zo’n heerlijke baklucht kon komen heb ik nooit geweten. Waarschijnlijk is dit een nieuw ritueel.

Ook het gezamenlijk voor de televisie hangen op de oudejaarsavond hoort er bij en zeker de muziek van de top 2000. Nostalgie, een beetje weemoed. Het versterkt de sfeer van de stap naar een nieuw jaar.

En ook nog snel even wat dingen afmaken, ik weet nog dat mijn heit vroeger nog altijd even moest boekhouden op de oudejaarsdag. Vaak “foar tsjerke”(kerk), hij zat dan aan tafel even nog wat “skriuwwurk”. En dan thee met oliebollen, die we denk ik van een plaatselijke vereniging kochten, dat weet ik niet meer.

De sfeer van de oudejaarsdag is moeilijk te beschrijven. De rituelen, groot of klein, geven houvast en herkenning. Vergeet ze niet, houd ze in ere, vier de rituelen. Ik wens je een goed nieuw jaar met veel rituelen.