Midden
in de dagen van 4 en 5 mei. Aan Amerikanen die we niet kennen, maar die op ons
pad komen, leg ik uit wat het betekend. Ze zijn op leeftijd en weten wat het
is, ze kennen de geschiedenis. Wij kennen de geschiedenis ook en de verhalen.
De verhalen zijn het belangrijkste. De feiten in de lesboeken ook, maar de
verhalen die vertellen wat mensen hebben meegemaakt die raken ons. Voor sommige
mensen duurt het heel lang voordat zij hun verhalen kunnen vertellen. Er werd
lange tijd niet over gepraat.
Ik
schreef het levensverhaal voor een lieve man. Hij had de oorlog meegemaakt en
vertelde zijn verhalen. Dat hij met zijn broertje op een vrachtwagen midden in
de nacht werd weggebracht naar een adres ergens in Friesland. Het was koud,
vriezend weer. De maan stond aan de hemel en stiekem zongen de jongens met de
andere mannen het Wilhelmus, eerst zachtjes en toen uit volle borst. Maar,
vroeg ik, hoe was het toen de oorlog voorbij was, werd er gesproken, werd er
gepraat over wat je had meegemaakt. Dat gebeurde niet. Ik herinner het ook nog
van mijn pake, over de oorlog werd niet gesproken, ja er waren onderduikers op
de boerderij. Als het winter was en er kon geschaatst worden op de opfeart bij
het dorp dan schaatsten de onderduikers ook mee. Alleen in de avond, als het
donker was, overdag kon natuurlijk niet. Maar meer werd er niet verteld.
De
verteller van het levensboek zei; we wilden er niet meer aan denken. We wilden
allen maar vooruit. Er over praten deed je niet. Waarschijnlijk werd er in die
tijd ook minder gesproken over gevoelens. Men wilde anderen niet met het
verdriet belasten. Maar wat hoor je vaak, dat er nog verhalen los komen, soms pas
op het sterfbed. Laten we ruimte maken voor de verhalen. Laten we mensen die de
verhalen nog willen vertellen de ruimte geven. Lieven mensen, vertel het of schrijf
het op. Maak het rond, verwerk de herinneringen die nog in je zitten. Onze
generatie luistert, jullie mogen het vertellen. Verwerk het, laat het los en
laat het hier blijven, neem het niet mee in je graf. Deel het met ons, het
hoort bij deze wereld en bij onze tijd. Wij luisteren.
