De Donald Duck is deze week in het Fries! Beter gezegd er is een Friese versie. De beroemde eend zegt dan: "hearken" en "leave santjin". Vertalen kan ik dat niet. Het is iets van: “och hoor” en “lieve zeventien”. In de Friese uitroepen zit verbazing, maar dat kun je er haast niet in leggen bij een vertaling. Knutselen met taal is prachtig. Maar vertalen is niet eenvoudig.
Gewoon zeggen dat een tafel poten heeft en dat daar stoelen om heen staan, dat is te doen. Dat kun je in honderd talen vertalen. Maar als het gaat om gevoelens beschrijven, vertellen wat je leuk vindt, of je een beetje blij bent of euforisch, dat is nog niet zo eenvoudig.
Afgelopen week kwam een Duitse mevrouw bij me. Ze had voor haar kleindochter een boekje over elfjes gekocht. De tekst was Nederlands, we hebben dat samen vertaald. Maar wat is nou het verschil tussen: “pret, lol en plezier”, hoe kun je dat met woorden zeggen? Schateren, grinniken, glimlachen en giechelen zijn allemaal vormen van lachen, maar krijg dat maar eens vertaald.
Ooit heeft de mens zich de taal eigen gemaakt. Dat was in de tijd dat er eten moest worden verdeeld en dat er overdag werd gejaagd. Het ging dan over praktische zaken, daar zijn duidelijke woorden voor. Maar om gevoelens te beschrijven dan is de taal niet altijd toereikend.
Gelukkig is er nog lichaamstaal, die moet dan maar aanvullen waar woorden stoppen.
Hotske 16 april 2012
